رضا اردکانیان، وزیر نیرو یکی از دلایل کاهش توان تولیدی برق کشور را کاهش بارش‌های جوی اعلام کرد و توضیح داد: «در سال آبی گذشته که سال نسبتاً خشکی بود، توانسته بودیم 9300 مگاوات برق از نیروگاه‌های آبی بگیریم، اما در سال جاری حداکثر این میزان بیش از 4000 مگاوات نیست. به این معنا که کاهش تولید 5000 مگاواتی را شاهد هستیم». او با بیان اینکه باید رشد معقول مصرف به نسبت پارسال نیز در مصرف برق امسال در نظر گرفته شود، اظهار کرد: «در زمینه تأمین برق به صورت طبیعی در تابستان‌ها بی‌مشکل نیستیم، اما در سال جاری مشکلات بیشتر به دلیل کم بارشی‌ها هستند». مسئلهای که به نظر می‌رسد، قابل پیش‌بینی بود و باید برای آن چاره‌ای اندیشیده می‌شد.
■ برای اصلاح الگوی مصرف فرهنگ‌سازی نکرده‌ایم
شاید چاره امروز این مشکل را بتوان در قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی مصوب اسفند 1389 جست‌وجو کرد. قانونی که هرچند تصویب شد، اما مردم، دولت و مجلس هر سه در اصلاح الگوی مصرف کم کاری کردند؛ تا جایی که با روند صعودی شدت مصرف انرژی در سال‌های اخیر حالا پرچمدار استفاده از انرژی در دنیا هستیم.
نصرالله پژمانفر، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی علت اصلی بالابودن مصرف انرژی در کشور را عدم فرهنگ سازی دانسته و می‌گوید: در این زمینه به خوبی عمل نکرده‌ایم و نتیجه آن را امروز می‌بینیم. فرهنگ سازی از بحث‌های اصلی است و باید از لحاظ اقتصادی و فرهنگی این موضوع شکافته شده و برای آن طرح و برنامه‌ریزی شود. اثربخش‌ترین عامل برای صرفه‌جویی مصرف انرژی، اصلاح فرهنگ مصرف است. اصلاح فرهنگی که به نظر می‌رسد به تنهایی راه به جایی نمی‌برد و نیاز به عوامل دیگری برای رسیدن به این مطلوب است.
■ مقصر اصلی قطعی برق، توافقنامه پاریس یا کم‌آبی؟
در حالی که برخی صاحبنظران علت مشکلات اخیر به وجود آمده در بخش انرژی کشور را لزوم اجرای قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی و کم‌آبی‌های اخیر عنوان می‌کنند، برخی آن را دستاورد اجرای توافقنامه پاریس می‌دانند. توافقنامه‌ای که بین 195 کشور جهان در سال 2016 در بیست و یکمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در پاریس به تصویب رسید و قرار است از سال 2020 به حل مسائل مرتبط با تعدیل، تأمین بودجه و سازگاری با بحران انتشار گازهای گلخانه‌ای بپردازد. سیدیاسر جبرائیلی، کارشناس مسائل راهبردی؛ با اشاره به مشکلات پیش آمده در حوزه برق در روزهای اخیر و اعمال محدودیت‌ها در این خصوص می‌گوید: دولت آقای روحانی در موافقتنامه پاریس تعهد داده است که سوزاندن سوخت‌های فسیلی را 12 درصد کاهش دهد. باید توجه داشت که نیروگاه‌های حرارتی که 85 درصد برق کشور را تأمین می‌کنند، از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند. طبیعی است که وقتی دولت در توافقنامه اقلیمی پاریس تعهد داده است که سوزاندن سوخت‌های فسیلی را 12درصد کاهش دهد، نه‌تنها باید از افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور خودداری کند، بلکه باید طرح‌هایی را نیز برای کاهش سطح کنونی استفاده از سوخت‌های فسیلی اجرا کند. ادعایی که پیگیری خبرنگار ما برای دریافت اطلاعات و اسناد بیشتر از آن تا لحظه تنظیم این گزارش بی‌ثمر ماند.
■ چالش اصلی، مدیریت مصرف است
در این روزگار همه دادِ اصلاح الگوی مصرف دارند. برای آن قانون وضع می‌شود، بودجه، زیرساخت و... تخصیص داده می‌شود، اما با تمام تلاش‌ها هنوز در ابتدای راه هستیم. دست یافتن به آن راحت نیست زیرا این راه چالشهای بزرگی پیش رو دارد. مشکلاتی با مؤلفه‌های بسیار که سبب شد دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی مفصل با عنوان «ارزیابی ابعاد بحران تأمین برق تابستان و راهکارهای مقابله با آن» به بررسی ابعاد مختلف آن بپردازد.
سیدحمیدرضا قریشی، یکی از تدوین کنندگان این گزارش در این خصوص می‌گوید: مسئله بحران پیک برق در اغلب کشورها وجود دارد چراکه مشکل اصلی، نه به تلفات زیاد و یا بازدهی پایین نیروگاه‌ها مربوط است و نه به یارانه‌ای بودن برق در ایران، بلکه مشکل اصلی اینجاست که ساخت نیروگاه و شبکۀ انتقال برق صرفاً برای 200 الی 300 ساعت اوج مصرف برق در سال، صرفۀ اقتصادی ندارد. در نتیجه افزایش تعداد نیروگاه‌ها مشکل را در نهایت حل نمی‌کند. بنابراین عمده بحث در بحران برق تابستان، مدیریت مصرف است و نه افزایش عرضه.
او اضافه می‌کند: سایر کشورها تلاش کرده‌اند با اتخاذ راهکارهای گوناگون بر این مشکل غلبه کنند. در گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تجربه سایر کشورها و راهکارهایی برای شرایط فعلی کشور به صورت بومی ارائه شده است.
مشترکین پُر مصرف خانگی عامل اصلی بحران برق هستند.
این پژوهشگر حوزه انرژی ادامه می‌دهد: در بخش مصرف، بیش از 50درصد از مصرف برق زمان اوج بار در بخش خانگی است. اصلی‌ترین مشکل در بخش خانگی نیز مشترکین پُرمصرف هستند که تنها 20درصد از کل جامعه و در اقلیت هستند. بنابراین محور مدیریت بحران برق، تمرکز برمشترکین پرمصرف خانگی است. در این راستا راهکار اصلی برای تغییر رفتار مصرف‌کنندگان، افزایش قیمت مشترکین پرمصرف و اعطای پاداش به مشترکین کم‌مصرف است. بسیاری از کشورهایی که مورد بررسی قرار گرفتند، افزایش قیمت مشترکین پُرمصرف را در دستور کار خود قرار دادند. به عنوان مثال در کالیفرنیا، کمیسیون خدمات عمومی این ایالت برای کنترل بحران برق در در ژوئن سال 2001، قیمت برق مشترکین خانگی دو شرکت SCE و PG&E را به طور چشمگیری افزایش داد. این افزایش قیمت با تمرکز بر مشترکین پرمصرف صورت گرفت. به طور دقیق، مشترکینی که دارای مصارف حداقلی بودند (دو پله اول) بدون هیچ افزایش قیمت باقی ماندند و قیمت تعرفه برق مشترکین بسیار پرمصرف (واقع در پله پنجم) در حدود 50درصد افزایش یافت. این سیاست هوشمندانه باعث شد تا توان مصرفی در زمان اوج بار حدود درصد12 نسبت به سال 2000 کاهش یابد. او اضافه می‌کند: همچنین شرکت SDG$&E ایالت کالیفرنیا سال‌هاست همین سیاست را اتخاذ کرده است. سایر کشورها از قبیل کوبا، برزیل و آفریقای جنوبی نیز سیاست افزایش قیمت برق برای مشترکین پُرمصرف را پی گرفته و توانسته‌اند هم فشار مالی اقشار کم‌درآمدتر را کاهش دهند و هم مصرف برق را مدیریت کنند.
■ شیوه‌های آموزش فعلی در کشور، بسیار قدیمی و ناکارآمد هستند
به گفته او مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مدل پیشرفته‌تری را ارائه داده است. براساس این پیشنهاد با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از کنتورهای خانگی، دیجیتالی و سه‌زمانه هستند، می‌توان با تعیین الگوی مصرف برق در ساعات اوج، مشترکین پُرمصرف را جریمه و از همان محل، مشترکین کم‌مصرف را تشویق کرد. اغلب مشترکین در مناطق عادی در ساعات اوج بار، حدود 60 کیلووات‌ساعت برق مصرف می‌کنند. این میزان را می‌توان به عنوان الگوی مصرف اوج بار در نظر گرفت. طبق محاسبات، می‌توان به‌ازای مصارف بالاتر از این مقدار در اوج بار، 200 تومان بر کیلووات‌ساعت به عنوان اضافه‌پرداخت یا جریمه از مشترکین پرمصرف اخذ کرد و دقیقاً مبلغ حاصله را به‌صورت پاداش، میان مشترکین کم‌مصرف توزیع کرد. این سیاست سبب تنبیه پرمصرف‌ها و تشویق کم‌مصرف‌ها می‌شود که درنهایت زمینه را برای مدیریت مصرف فراهم می‌کند. همان طور که گفته شد با این روش اقلیت جامعه مشمول افزایش قیمت می‌شوند و 80درصد مردم، پاداش می‌گیرند. البته جزئیات این مدل بیش از این‌هاست و در این مختصر نمی‌گنجد. قریشی در ادامه بیان می‌کند: در کنار سیاست اصلاح قیمت، باید از طریق قبوض برق و سایر وسایل ارتباطی از قبیل تلویزیون، پیامک و نرم‌افزارهای گوشی‌های هوشمند به شیوه‌ای درست، واضح و ساده به مردم اطلاع‌رسانی و آموزش کافی داده شود. شیوه‌های آموزش فعلی در کشور، بسیار قدیمی و ناکارآمد هستند. کافی است قبوض برق خود را نگاه کنید. آیا ساعات اوج بار در آن درج شده است؟ آیا می‌توانید بفهمید چقدر تشویق یا تنبیه شده‌اید؟ آیا می‌دانید نسبت به سایر مردم، پرمصرف هستید یا کم‌مصرف؟
در مرحله بعد نیز لازم است برای بهینه‌سازی تجهیزات سرمایشی تسهیلات و سازوکارهای تشویقی و تنبیهی درنظر گرفته شود. این اقدام سبب می‌شود بهینه‌سازی مصرف برق، پایدار و مستمر باشد. نمونههایی از این سازوکارها نیز در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس منعکس شده است. به گفته این پژوهشگر اصلی‌ترین راه مقابله با بحران برق، نه افزایش نیروگاه‌هاست و نه قطع برق صنایع است، بلکه اصلی‌ترین عاملان بحران، مشترکین پُرمصرف خانگی هستند که باید با اصلاح تعرفه، هزینه رفتار نادرست خود را بپردازند. چرا باید برق همۀ مردم، به خاطر اقلیت پرمصرف قطع شود؟ آیا این عادلانه است؟
■■■
مسئولان و کارشناسان درباره حال و روز مصرف انرژی در کشور چه گفتند؟
همتی برای بهینه‌سازی وجود ندارد
■
31 خرداد 1397؛ همتی برای بهینه‌سازی انرژی وجود ندارد
محمد شکرچی زاده/ رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی:
با گذشت چندین سال از تصویب قانون اصلاح مصرف انرژی هنوز منابع مالی مناسب برای اجرای قانون اصلاح الگوی مصرف تأمین نشده است. ضمن اینکه اگر انرژی در ساختمان هدر برود جدا از اینکه منابع از دست‌می رود آلودگی‌های زیست محیطی را به دنبال دارد. متأسفانه در این راه سازمان‌هایی مانند شهرداری، وزارت نفت و وزارت نیرو با یکدیگر هماهنگ نمی‌شوند و سیستم‌های آن‌ها نمی‌تواند بانک اطلاعات جامع انرژی تهیه کنند. متأسفانه همت واقعی برای حل مشکل وجود ندارد.
■
29 خرداد 1397؛ کمبود بودجه، مانع اصلی عدم اجرای قانون اصلاح مصرف انرژی
اسدالله قره‌خانی/سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی:
هدف نهایی قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی مدیریت و بهینه‌سازی کاربرد انواع انرژی‌ها به گونه‌ای که بدون کاستن از سطح تولید ملی و رفاه اجتماعی از اتلاف انرژی جلوگیری شود و ضمن افزایش بازدهی و بهره‌وری و استفاده اقتصادی از انرژی به توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست کمک شود. از مهم‌ترین مواردی که در این قانون مغفول مانده، می‌توان به عملکرد ناقص سازمان ملی استاندارد ایران در اجرای استانداردها و معیارهای برچسب مصرف انرژی تجهیزات و وسایل انرژی‌بر برقی با همکاری وزارت نیرو در زمینه برق و حرارت و وزارت نفت در زمینه سوخت اشاره کرد که به دلیل محدودیت منابع بودجه در سال‌های اخیر اجرای آن با مشکل مواجه شده است.
■
13تیر 97؛ نیروگاه‌های خورشیدی راه‌حل معضل خاموشی‌ها در کشور
سیدمحمد صادق‌زاده/ رئیس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق کشور(ساتبا):
در زمینه تأمین برق و رفع معضل خاموشی‌های گسترده در سطح کشور از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر، نیروگاه‌های خورشیدی مورد توجه هستند. تولید برق از منابع انرژی تجدیدپذیر عمدتاً از نیروگاه‌های خورشیدی و بادی بالغ بر ۶۰۰ مگاوات است و امیدواریم این روند تداوم یابد و تا پایان سال به ۱۰۰۰ مگاوات برسد.
۷۰ درصد تولید برق نیروگاه‌های تجدید پذیر با وجود اینکه سوخت مصرف نمی‌کنند در تابستان انجام می‌شود و همزمان با بیشترین مصرف برق در کشور است. در تابستان معمولاً بحران تأمین برق پیک داریم و ناچار می‌شویم خاموشی‌هایی را اعمال کنیم.
■
12 تیر 1397؛ صنعت هسته‌ای، راه حل بحران آب و برق کشور
محمد احمدیان/معاون نیروگاه‌های سازمان انرژی اتمی کشور:
یکی از مهم‌ترین راه‌های مقابله با بحران آب و برق کشور، صنعت هسته‌ای می‌باشد. در حال حاضر در کشورهای پیشرفته، موضوع صنعت هسته‌ای به صورت جدی در دستور کار قرار گرفته است تا بتوانند کشورشان را از بحران آب و برق نجات دهند. در حال حاضر در ایران فقط نیروگاه اتمی بوشهر برای تولید برق وجود دارد که در دولت دهم به بهره‌برداری رسیده است؛ همچنین یک نیروگاه اتمی نیز در دارخویین مراحل ساخت و ساز را پشت سر می‌گذارد.
آنچه در جمع بندی مذاکرات هسته‌ای برای برخورداری از غنی سازی اورانیوم آمده است، جوابگوی نیاز راکتورهای تحقیقاتی کشور است، اما برای تولید برق هسته‌ای کافی نیست.
■
24 تیر 1397؛ ثروتمندان بیشتر از صنایع، برق مصرف می‌کنند
احمد حسینی/پژوهشگر و کارشناس انرژی:
با توجه به داده‌های مرکز آمار، مشترکین پرمصرف خانگی بیش از ۴۲ درصد انرژی برق این بخش را مصرف می‌کنند. با همین نسبت می‌توان گفت که تنها توان مصرفی وسایل سرمایشی سه دهک بالای جامعه بیش از ۶۰۰۰ مگاوات است. این در حالی است که توان مصرفی صنایع بزرگ در هیچ روزی از سال ۹۶ از ۵۰۰۰ مگاوات تجاوز نکرده است. در واقع توان وسایل سرمایشی سه گروه درآمدی بالای جامعه بیشتر از توان مصرفی کل صنایع بزرگ کشور است. به همین دلیل باید برای حل بحران برق به جای تمرکز بر بخش صنعت، بر بخش پرمصرف خانگی تمرکز کرد.
■
۲۳ تیر ۱۳۹۷؛ دولت با مدیریت مصرف، رشد برق را مهار کند
مجید نامجو/ وزیر اسبق وزارت نیرو:
این دولت خواهد توانست با مدیریت مصرف و تقاضا، رشد مصرف برق را مهار کند. اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه‌ها در دولت دهم عاملی در کاهش دو درصدی روند شتابان رشد مصرف برق در کشور بود. برای پاسخگویی به نیاز مصرف کشور در برنامه پنجم توسعه اقتصادی پیش‌بینی شد سالانه 5000 مگاوات به ظرفیت نیروگاهی کشور اضافه شود حال آنکه به دلیل تحریم‌ها و افت رونق اقتصادی، دولت آقای روحانی احساس کرد که رشد مصرف برق اتفاق نخواهد افتاد و این دولت خواهد توانست با مدیریت مصرف و تقاضا، رشد مصرف برق را مهار کند. وزارت نیرو درشرایط فعلی و در راستای توسعه ظرفیت نیروگاهی کشور باید تلاش بیشتری می‌کرد و برای توسعه نیروگاه‌ها گام‌های بهتری بر می‌داشت.
■
25 تیر 97؛ با صرفه‌جویی باید جلوی خاموشی‌ها را گرفت
علی بختیار، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی:
باید مردم با صرفه‌جویی جلوی خاموشی‌ها را بگیرند. در این بین وزارت نیرو باید مشوق‌هایی را برای مردم در نظر بگیرد تا در صورت صرفه‌جویی، خاموشی در آن مناطق وجود نداشته باشد. با گرم شدن هوا حدود ۵۰۰۰ مگاوات کمبود برق در زمان اوج مصرف داریم. به طور قطع اگر وزارت نیرو مشوق‌هایی را در نظر بگیرد تا در هر منطقه و استانی که صرفه‌جویی انجام می‌شود خاموشی نداشته باشد، اشتیاق مردم هم بیشتر خواهد شد. همچنین باید استان‌هایی که در آن برق بیشتر صرفه‌جویی می‌شود نیز اعلام شود. البته تاحدی این کار صورت می‌گیرد.
■
۲۵ تیر ۱۳۹۷؛ اصلی‌ترین مشکل برق کشور ضعف مدیریتی است
بهروز نعمتی/عضو کمیسیون انرژی مجلس:
کاملاً وضعیت مصرف برق از قبل مشخص بود و برنامه‌ریزی‌هایی داشتیم که تا حدودی پاسخگوی مصرف مردم باشیم. چرا هرگاه مدیریتی صورت نمی‌گیرد فشار به قشر مردم مظلوم آورده می‌شود و چه کسی این ضرر و زیان را پرداخت خواهد کرد؟ آیا نباید وزارت نیرو پاسخگو باشد؟ اصلی‌ترین مشکل در وضعیت کنونی برق کشور، ضعف مدیریت است.
در حالی‌که در دوره کوتاه ۴۲ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شد در پنج سال اخیر تنها 5000 مگاوات به این ظرفیت اضافه شده است که این 5000 مگاوات را بیشتر افراد بخش خصوصی اضافه کرده‌اند.
■
۲۶ تیر ۱۳۹۷؛ عذرخواهی وزیر نیرو بابت قطعی برق
رضا اردکانیان/ وزیر نیرو:
از تمام مردمی که طی چند روز اخیر در مناطق مختلف کشور دچار خاموشی شده‌اند عذرخواهی می‌کنیم و امیدواریم هر چه زودتر با همکاری تمامی مصرف کنندگان بویژه سازمان‌های دولتی و عمومی بتوانیم این روزها را پشت سر بگذاریم. اولویت وزارت نیرو تأمین نیاز داخلی برق کشور است و هر قرارداد و موافقتنامه مبادله انرژی، چارچوب‌ها و الزاماتی دارد که از جمله آن این است که کشور صادرکننده در مواقعی که خودش نیاز شدید دارد ابتدا به تامین نیاز خود بپردازد. کشور عراق در حال حاضر نیازهای وسیعی به برق دارد که بخشی از آن در فصل تابستان از طریق خطوط انتقال انرژی ایران تأمین می‌شد. در جلسه اخیر با وزیر انرژی این کشور، طرف عراقی نیز در جریان محدودیت‌های ما در فصل تابستان قرار گرفته است.
■
۲۶ تیر ۱۳۹۷؛ عذرخواهی وزیر نیرو بابت قطعی برق
رضا اردکانیان/ وزیر نیرو:
از تمام مردمی که طی چند روز اخیر در مناطق مختلف کشور دچار خاموشی شده‌اند عذرخواهی می‌کنیم و امیدواریم هر چه زودتر با همکاری تمامی مصرف کنندگان بویژه سازمان‌های دولتی و عمومی بتوانیم این روزها را پشت سر بگذاریم. اولویت وزارت نیرو تأمین نیاز داخلی برق کشور است و هر قرارداد و موافقتنامه مبادله انرژی، چارچوب‌ها و الزاماتی دارد که از جمله آن این است که کشور صادرکننده در مواقعی که خودش نیاز شدید دارد ابتدا به تامین نیاز خود بپردازد. کشور عراق در حال حاضر نیازهای وسیعی به برق دارد که بخشی از آن در فصل تابستان از طریق خطوط انتقال انرژی ایران تأمین می‌شد. در جلسه اخیر با وزیر انرژی این کشور، طرف عراقی نیز در جریان محدودیت‌های ما در فصل تابستان قرار گرفته است.
نظر شما